Źródła zanieczyszczeń powietrza w Polsce i ich wpływ na nasze zdrowie

zanieczyszczenia powietrza w polsceZanieczyszczone powietrze jest sprawcą wielu chorób.
Źródła zanieczyszczeń powietrza możemy podzielić na naturalne i antropogeniczne, czyli związane z działalnością człowieka. Ich wpływ na środowisko jest bardzo niekorzystny, dlatego bardzo ważne jest ograniczenie ich wytwarzania. Walka z zanieczyszczeniami powietrza odbywa się na coraz większą skalę, dzięki rosnącej świadomości społeczeństwa.

Zanieczyszczenia powietrza

Zanieczyszczenia powietrza stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Substancje w nich zawarte są bardzo niebezpiecznie. Część z nich przyczynia się do rozwoju chorób nowotworowych. W zanieczyszczeniach powietrza znajdują się przede wszystkim: pyły, dwutlenek węgla, tlenki azotu oraz dwutlenek siarki.

źródło zanieczyszczenia powietrza

Naturalne źródła zanieczyszczenia powietrza.

Naturalne i antropogeniczne źródła zanieczyszczeń powietrza

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) o zanieczyszczonym powietrzu możemy mówić wtedy, gdy substancje, które wchodzą w jego skład wpływają niekorzystnie na zdrowie człowieka, a także kondycję roślin i zwierząt.

Zanieczyszczenia powietrza są najbardziej niebezpiecznym rodzajem zanieczyszczeń, ponieważ z łatwością się przemieszczają, przez co mogą w krótkim czasie skazić duży obszar.

Istnieje kilka sposobów podziału źródeł zanieczyszczeń powietrza, jest to, między innymi, podział ze względu na:

  • sposób ich rozprzestrzeniania się,
  • pochodzenie,
  • postać, w jakiej uwolniono je do atmosfery.

Do naturalnych źródeł zanieczyszczenia powietrza należą:

  • pożary lasów,
  • wyładowania atmosferyczne,
  • wybuchy wulkanów,
  • gejzery,
  • bakterie,
  • bagna,
  • gleby i skały ulegające erozji,
  • roślinność i grzyby,
  • burze piaskowe.

Antropogeniczne źródła zanieczyszczeń powietrza:

  • komunikacyjne,
  • przemysłowe,
  • energetyczne,
  • komunalno-bytowe.

Podział źródeł zanieczyszczeń powietrza według sektorów gospodarki pozwala dokładniej przyjrzeć się temu problemowi. Obecnie najbardziej niekorzystny wpływ na środowisko mają przydomowe kotłownie, wyposażone w starego typu piece, w których spalany jest niskiej jakości węgiel oraz śmieci. Jest to szczególnie widoczne w okresie jesienno-zimowym, kiedy z kominów wydobywa się czarny dym o duszącym zapachu, który pomnożony przez tysiące takich gospodarstw domowych, w połączeniu z niską temperaturą, tworzy nad miastem smog.

Zanieczyszczenia powietrza można podzielić również na pierwotne i wtórne, czyli takie, które zachowały postać w jakiej zostały uwolnione do atmosfery oraz takie, które weszły w reakcję ze składnikami atmosfery oraz pyłami. Zanieczyszczenia wtórne są zazwyczaj bardziej szkodliwe od pierwotnych.

Substancje znajdujące się w powietrzu są wchłaniane do organizmu podczas oddychania. Tym samym przyczyniają się do powstawania chorób głównie ze strony układu oddechowego.

W przypadku roślin, zanieczyszczenia powietrza, zaburzają procesy transpiracji, fotosyntezy oraz oddychania. W skali globalnej wpływają na zmiany klimatyczne. Zanieczyszczenia wtórne doprowadzają do skażenia wody i gleby, a także zwiększają kwasowość wody pitnej, która przyczynia się do niszczenia instalacji wodociągowych oraz wypłukiwania z nich toksycznych substancji.

powietrze zanieczyszczone

Wpływ zanieczyszczeń powietrza.

Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie człowieka

Zanieczyszczenia powietrza mają bardzo negatywny wpływ na zdrowie człowieka. Szkodliwe substancje przyczyniają się do rozwoju groźnych chorób, nie tylko ze strony układu oddechowego.

Wśród najczęściej występujących objawów wymieniane są:

  • ból głowy,
  • niepokój,
  • choroby sercowo-naczyniowe,
  • bezpośredni wpływ na ośrodkowy układ nerwowy,
  • podrażnienia gardła, nosa i oczu,
  • trudności z oddychaniem,
  • astma,
  • infekcje,
  • podrażnienia,
  • obniżona czynność płuc,
  • rak płuc,
  • wpływ na układ rozrodczy,
  • wpływ na śledzionę, wątrobę i krew.
skutki złego powietrza

Skutki zanieczyszczeń powietrza.

Skutki zanieczyszczeń powietrza

Mówiąc o skutkach zanieczyszczeń powietrza, najczęściej wymienia się:

  • kwaśne deszcze,
  • odory,
  • efekt cieplarniany,
  • smog,
  • dziura ozonowa.

Kwaśne deszcze są opadami atmosferycznymi o pH mniejszym niż 5,6, zawierającymi w swoim składzie kwas siarkowy. Odpowiadają one za niszczenie lasów, obumieranie roślin oraz zbyt duże parowanie wody z roślin i zakłócenia w procesie fotosyntezy. Opady powodują zakwaszanie jezior i rzek, degradację gleby, wyniszczenia fauny i flory, a także zniszczenia architektury i zabytków.

Wzrost metali ciężkich w glebie, a następnie wchłanianie ich przez rośliny i zwierzęta, a na końcu człowieka sprawia, że zaczynają one kumulować się w organizmie, wywołując wiele poważnych chorób. Dla przykładu: ołów negatywnie wpływa na układ nerwowy, kadm na wykład wydalniczy a glin doprowadza do uszkodzenia mózgu i kości.

Odory to nieprzyjemne zapachy, do których powstania przyczyniają się wieloskładnikowe mieszaniny zanieczyszczeń powietrza, różniące się od siebie rodzajem woni, wyczuwalnością, intensywnością oraz wysokością stężenia. Zazwyczaj są to mieszaniny związków, które osobno występują w niewielkich ilościach. Ich działanie na społeczeństwo nie znajduje bezpośredniego odzwierciedlenia w stanie zdrowia ludzi. Ma charakter psychosomatyczny.

Efekt cieplarniany jest popularnym zjawiskiem związanym z ocieplaniem się klimatu na naszej planecie. Polega na zatrzymywaniu pewnej ilości ciepła, emitowanego do atmosfery. Efekt ten porównywany jest bardzo często do szklarni. Gazy atmosferyczne (gazy cieplarniane) przyczyniają się do ograniczenia promieniowania cieplnego powierzchni ziemi oraz dolnych warstw atmosfery do przestrzeni kosmicznej.

Efekt cieplarniany przyczynia się do podniesienia poziomu mórz oraz topnienia lodowców, co na przestrzeni lat poskutkuje zatopieniem terenów nadmorskich takich jak Bangladesz, Holandia czy Missisipi. Specjaliści przewidują, że do końca XXI wieku, strefy klimatyczne przesuną się nawet o 500 km ku biegunom. Zaburzenia występujące w ekosystemie doprowadzą do wyginięcia wielu gatunków roślin i zwierząt, które nie wykazują dużych zdolności adaptacyjnych.

Nadciągające zmiany klimatyczne przyczynią się do zwiększenia częstotliwości ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak upały, susze, powodzie czy huragany. Naturalnie występujący efekt cieplarniany jest korzystny dla Ziemi, ponieważ podnosi temperaturę o około 15 stopni, jednak jest on często pomijany w rozważaniach naukowców.

Smog jest niczym innym, jak zanieczyszczeniem powietrza, w którego skład wchodzi bardzo duże stężenie pyłów oraz toksycznych gazów. Przyczynia się do powstawania astmy, niewydolności oddechowej, przewlekłego zapalenia oskrzeli, paraliżu układu krwionośnego, a także zmniejszenia masy urodzeniowej dzieci i zwiększenia ryzyka zachorowalności na nowotwory.

Długotrwałe wdychanie zanieczyszczeń powietrza doprowadzić może do wystąpienia zawału serca, chorób ze strony układu nerwowego, oddechowego i krążenia, a także udaru mózgu i raka płuc.

Najczęściej występujące skutki smogu:

  • problemy z koncentracją i pamięcią,
  • udar mózgu,
  • podwyższony poziom niepokoju,
  • alzheimer,
  • stany depresyjne,
  • rak płuc,
  • anatomiczne zmiany w mózgu,
  • częste infekcje dróg oddechowych,
  • astma,
  • przewlekła obturacyjna choroba płuc.

Dziura ozonowa powstaje w momencie obniżenia zawartości ozonu na wysokości około 20 km, przede wszystkim w obszarze bieguna południowego. Zjawisko to jest obserwowane od końca lat 80., dzięki czemu możliwe było określenie tempa spadku, które wynosi około 3% na rok. Powłoka ozonowa stanowi naturalny filtr, który chroni żywe organizmy na Ziemi, przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego.

W przypadku ozonu duże znaczenie ma jego umiejscowienie – znajdujący się w górnych warstwach stratosfery, jest odbierany jako zjawisko pozytywne, jednak występujący tuż przy powierzchni Ziemi, staje się trucizną, biorącą udział w tworzeniu się kwaśnego deszczu oraz smogu fotochemicznego.

Zmniejszenie powłoki ozonowej prowadzi do zwiększenia promieniowania ultrafioletowego, które jest szkodliwe dla organizmów i może poskutkować zwiększeniem zachorowalności na czerniaka oraz choroby oczu. Zbyt mocne promieniowanie UV doprowadza do osłabienia odporności organizmów, a co za tym idzie – zwiększa prawdopodobieństwo zarażenia chorobami pasożytniczymi i wirusowymi.

czyste powietrze

Program czyste powietrze.

Poprawa jakości powietrza za pomocą programu Czyste Powietrze

We wrześniu 2018 roku został uruchomiony ogólnopolski program Czyste Powietrze, który ma pomóc w sfinansowaniu zakupu oraz montażu ekologicznych źródeł ogrzewania, a także poprawy termoizolacji budynku i wymiany stolarki zewnętrznej.

Pomimo iż założenia programu są bardzo optymistyczne, a do tej pory do WFOŚiGW w całym kraju napłynęło ponad 23 tysiące wniosków, przyjmowanie dokumentów zostało wstrzymane. Komunikaty mówią o tymczasowych problemach, które wynikają ze względów technicznych oraz formalno-prawnych. Aktualizacji wymagał program przeznaczony do naboru wniosków, ponieważ nie uwzględniał on wchodzącej w życie wraz z początkiem roku ulgi podatkowej.

Media jednak donoszą, że dalsze losy programu stoją pod znakiem zapytania. Komisja Europejska nie zgadza się na obecne warunki programu. Zakłada on bowiem wymianę pieca na nowoczesny i bardziej ekologiczny, uwzględniając przy tym również kotły na paliwa stałe. Pomysł ten nie spodobał się KE, która chce dążyć do całkowitego pozbycia się pieców na paliwa kopalniane w tym na gaz, na rzecz instalacji Odnawialnych Źródeł Energii.

Według zapowiedzi, budżet programu Czyste Powietrze ma wynieść około 103 mld zł. Pieniądze te mają pochodzić przede wszystkim z funduszy unijnych, ale także z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, opłaty paliwowej oraz przychodu w ramach handlu emisjami. Nic dziwnego, że wielu inwestorów zastanawia się, czy w zaistniałej sytuacji program nie zostanie zakończony przed czasem.

Informacje na temat składania wniosków w ramach programu Czyste Powietrze, znajdują się tutaj.

oze instalacje

Instalacje OZE.

Zanieczyszczenia powietrza a instalacje OZE

Instalacje OZE wykorzystują Odnawialne Źródła Energii, takie jak promieniowanie słoneczne, wiatr, geotermię, prądy morskie i fale.

Do najpopularniejszych instalacji OZE należą:

  • kolektory słoneczne,
  • fotowoltaika,
  • pompy ciepła,
  • elektrownie wiatrowe,
  • kotły na biomasę.

Instalacja fotowoltaiczna zamienia energię słoneczną na energię elektryczną. Obecnie jest to najbardziej ekologiczny sposób wytwarzania prądu. Panele skupiają na sobie promienie słoneczne, wytwarzając prąd stały, który nie nadaje się jeszcze do domowego użytku. Następnie transportowany jest on do falownika, gdzie przetworzony zostaje na prąd zmienny. Fotowoltaikę należy umieścić w najbardziej nasłonecznionym miejscu. Zazwyczaj jest nim dach. Instalacja jest całkowicie bezobsługowa.

Więcej na temat fotowoltaiki przeczytasz tutaj.

Pompy ciepła służą zazwyczaj do ogrzewania pomieszczeń lub podgrzewania wody użytkowej. W tym celu wykorzystują ciepło pobrane z otoczenia – najczęściej z gruntu lub powietrza, rzadziej ze zbiorników wodnych. Pompy ciepła są bezobsługowe. W bardzo łatwy sposób można uzupełnić ich pracę o np. instalację fotowoltaiczną czy rekuperację (wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła).

Kolektory słoneczne nie są tak popularne jak fotowoltaika. Przede wszystkim dlatego, że instalacja działająca na podobnej zasadzie, nie wytwarza prądu – podgrzewa wodę użytkową. Jednak zimą nasłonecznienie nie jest wystarczające, dlatego też kolektory ogrzewają wodę tylko nieznacznie. Osiągnięcie pożądanej temperatury jest w tym przypadku możliwe dopiero po zastosowaniu dodatkowej grzałki.

Podsumowanie

Wśród najczęściej wymienianych źródeł zanieczyszczeń powietrza wymienia się przede wszystkim starego typu kotły, w których spalane są śmieci i niskiej jakości węgiel. W okresie jesienno-zimowym dym z tego typu palenisk jest główną przyczyną powstawania smogu.