Wszyscy dobrze znamy aspirynę i sięgamy po nią w przypadku bólu głowy, przeziębienia czy kaca. Jednak ten niepozorny lek składający się tylko z jednego składnika ma dużo więcej zastosowań. Skąd wzięła się obecna forma aspiryny? Jak działa na nasz organizm? Kto nie powinien jej zażywać? Jakie choroby możemy wyleczyć popularną aspiryną?
Krótka historia aspiryny – od Hipokratesa po czasy współczesne
Początków aspiryny należy szukać już w czasach antyku. Pierwotną formę tego leku odkrył Hipokrates. Z powodzeniem wykorzystywał przeciwbólowe właściwości kory wierzby (cortex salix). Tym specyfikiem leczono przykre dolegliwości również w średniowieczu. Niestety wraz z masowym wykorzystywaniem wierzby w przemyśle, leczenie tym naturalnym specyfikiem zanikło na wiele setek lat. Dopiero na początku XIX wieku wraz z Blokadą Kontynentalną ustanowioną przez Napoleona przypomniano sobie o tym sposobie leczenia gorączki i przeziębień. W tamtych czasach nie było możliwości sprowadzania do Europy lekarstw (np. chininy), wiec ludność musiała w inny sposób radzić sobie z chorobami.
Pod koniec XIX wieku rozpoczęto prace nad szerszym pozyskaniem kwasu salicylowego, który był składnikiem aktywnym kory wierzby. Pierwsze próby zakończyły się fiaskiem – lek miał nieprzyjemny smak i działał silnie drażniąco na błony śluzowe. Dopiero w 1899 roku Feliks Hoffmann uzyskał pochodną kwasu salicylowego, którą znamy i używamy do dziś. Był to kwas acetylosalicylowy, który opatentowała niemiecka firma Bayer i nazwała go aspiryną. Pierwotną formą leku był proszek, następnie zaczęto mieszać go ze skrobią i wyrabiać pierwsze tabletki. Dzięki temu lek stał się bardzo popularny, a jego cena korzystna, więc zaczął był powszechnie stosowany przez biednych oraz bogatych. Aspiryną leczono zapalenie opłucnej, problemy z pęcherzem moczowym, choroby migdałków, bóle stawów, reumatyzm, gruźlicę, rzeżączkę oraz dnę moczanową.
Ulotka aspiryny dostępna jest online – Aspiryna Ulotka >>
Zastosowanie aspiryny oraz skutki uboczne
Obecnie aspirynę stosuje się przede wszystkim do zwalczania objawów przeziębienia i dolegliwości bólowych (bólu głowy, bólu krzyża, bólu mięśni i stawów). Nie są to jednak jedyne choroby, w przypadku których można wykorzystać jej działanie. Aspiryna jest z powodzeniem stosowana do leczenia lub łagodzenia objawów wielu chorób cywilizacyjnych. Zaleca się przyjmowanie leku osobom z atakami przejściowego niedokrwienia oraz po udarach mózgu. Aspiryna działa przeciwzakrzepowo i rozrzedza krew, dzięki czemu sprawdza się u pacjentów, u których występują schorzenia sercowo-naczyniowe, np. miażdżyca tętnic wieńcowych czy zawał mięśnia sercowego. Podaje się ją nawet podczas zawału, bo jej działanie może mniejszych jego śmiertelność nawet o 23%.
Inną chorobą, w przebiegu której zaleca się zażywanie aspiryny, jest cukrzyca. Jednym z powikłań cukrzycy jest zasklepianie się drobnych naczyń wieńcowych w oku, które mogą prowadzić nawet do utraty wzroku. Regularne przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego zmniejsza ryzyko tej choroby.
Aspirynę podaje się też kobietom w trzecim trymestrze ciąży, gdy dojdzie do nagłego wzrostu ciśnienia. Taki stan zwiększa ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego, który jest bardzo groźny dla organizmu matki i dziecka.
Pamiętajmy, że aspiryna tak jak każdy inny lek nie jest idealna. Duże dawki kwasu acetylosalicylowego mogą uszkodzić błonę śluzową żołądka, doprowadzić do zapalenia nerek lub wątroby oraz wywołać astmę aspirynową. Leku nie należy stosować w przypadku bólów menstruacyjnych (aspiryna nie działa na bóle kurczowe i może nasilać krwawienie) oraz u dzieci poniżej 12 roku życia (może wywołać tak zwany zespół Rey’a, groźne zaburzenie neurologiczne).
Działanie aspiryny
W jaki sposób aspiryna działa na nasz organizm? Każda nasza komórka posiada błonę, która ochrania jej zawartość. Jeśli ta błona zostanie z jakiegoś powodu uszkodzona, na zewnątrz wydostaje się jeden z nienasyconych kwasów tłuszczowych (arachidonowy), który zostaje przekształcony na prostaglandyny. Przyczyną tego całego procesu jest enzym cyklooksygenaza. Działanie aspiryny opiera się na hamowaniu wydzielania tego enzymu, dzięki czemu prostaglandyny przestają się uwalniać. To właśnie prostaglandyny są odpowiedzialne za przekazywanie informacji na temat dolegliwości bólowych oraz powstawaniu stanów zapalnych.
Aspiryna działa więc przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Nie jest to jednak koniec jej możliwości. Prostaglandyny pojawiają się w bardzo wielu miejscach w naszym ciele. Wszędzie tam, gdzie kwas acetylosalicylowy może zahamować wydzielanie cyklooksygenazy, tam pozytywnie zadziała aspiryna. Dzieje się tak w przypadku zapobiegania krzepnięciu krwi. Uszkodzone naczynia krwionośne wydzielają związek o strukturze zbliżonej do prostaglandyn, zwany tromboksanem A2. Dzięki temu aspiryna może zadziałać i rozpocząć proces krzepnięcia.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!